Νέα > Συνέντευξη: Η στοματική υγεία προφυλάσσει από τον καρκίνο του στόματος - Δρ. Ουρανία Νικολάτου – Γαλίτη

Συνέντευξη στη Μαρία Καλαφάτη

Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς. (Τις σπουδές σας, την εξειδίκευσή σας, το ερευνητικό σας έργο και τις διακρίσεις σας)

Είμαι Οδοντίατρος, Στοματολόγος, Καθηγήτρια και Διευθύντρια της Κλινικής Νοσοκομειακής Οδοντιατρικής, Οδοντιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών. Εχω εξειδικευτεί στην Ογκολογία του Στόματος και είμαι ιδρυτικό μέλος και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ογκολογίας του Στόματος. www.nicolatou-galitis.com

Ερευνητικό έργο:
Διερεύνηση και αντιμετώπιση των επιπλοκών του στόματος σε ογκολογικούς ασθενείς, που λαμβάνουν θεραπεία: χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, στοχευμένες βιολογικές θεραπείες, που συμπεριλαμβάνουν τους παράγοντες αναστολείς της αγγειογένεσης, ανοσοθεραπείες, αναστολείς απορρόφησης των οστών.
Ειδικά μελετάμε τις επιπλοκές σε ασθενείς με καρκίνο κεφαλής και τραχήλου, που υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία με ή χωρίς σύγχρονη χημειοθεραπεία.

Διακρίσεις:
– Οι μεταπτυχιακοί συνεργάτες της Κλινικής μας, με τη συμβολή μου και σε συνεργασία με συναδέλφους ογκολόγους, έχουμε λάβει διακρίσεις, σε διάφορα Ελληνικά Ογκολογικά και Διεθνή Συνέδρια.
– Μία από τις διακρίσεις μας είναι έρευνα στην αξιολόγηση του ιού του έρπητα στις ελκώσεις του στόματος κατά την ακτινοθεραπεία.
– Έχουμε προσκληθεί σε διάφορα διεθνή περιοδικά Ογκολογίας να γράψουμε για το ερευνητικό έργο της Κλινικής μας, όπως το Supportive Care Cancer, The Oncology Pharmacist, κ.α.
– Σήμερα, έχω την τιμή να υπηρετώ ως Πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Ογκολογίας Στόματος, 2015-2016, www.mascc.og
– Είμαι, επίσης, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Μεσογειακού Φόρουμ Ογκολογίας, με κύρια ευθύνη την ανάδειξη του γνωστικού αντικειμένου της Ογκολογίας Στόματος στη Μεσόγειο, www.mmof.org
– Έχω εκλεγεί ως Πρόεδρος της Ομάδας Εργασίας για την Υγεία των Οστών, σε ογκολογικούς ασθενείς, που εμφανίζουν οστεοπόρωση, μετά από ορμονικούς χειρισμούς ή κορτιζόνη, ή/και οστική νόσο, λόγω του καρκίνου τους, www.mascc.org, Bone Study Group.

Ποιο είναι το ποσοστό εμφάνισης του καρκίνου του στόματος;

Οι καρκίνοι κεφαλής και τραχήλου, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται και ο καρκίνος του στόματος αποτελούν το 3% του συνόλου των όγκων.

α) έχει παρουσιάσει αύξηση; εάν ναι ποιος είναι ο λόγος;

Ναι, φαίνεται πως υπάρχει αύξηση όλων των περιπτώσεων καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου στο στόμα. Οι λόγοι ποικίλουν. Εμπλέκονται το κάπνισμα από τις νεαρές ηλικίες, διάφοροι ιοί, ο σύγχρονος τρόπος διαβίωσης, κ.α.

Ποιοι είναι οι παράγοντες που οδηγούν στην εμφάνιση του καρκίνου του στόματος

Το κάπνισμα, από τις νεαρές ηλικίες, η κατάχρηση οινοπνευματωδών ποτών και οι αλλαγές στις συμπεριφορές, οι οποίες ενοχοποιούν ορισμένα στελέχη του ιού των θηλωμάτων του ανθρώπου, κυρίως ο ιός HPV-16.

α) σε ποια σημεία εμφανίζεται συχνότερα;

Ο καρκίνος του στόματος εμφανίζεται σε όλες τις θέσεις του στόματος. Πιο συχνά, όμως, θα αναπτυχθεί στη γλώσσα και στο έδαφος του στόματος. Χρειάζεται εγρήγορση στις περιπτώσεις, που αναπτύσσεται στα ούλα και μπορεί να μιμείται τη συνήθη ουλίτιδα.

Τι ρόλο παίζει η υγιεινή του στόματος;

Το καθαρό στόμα, με καλά δόντια, θα προστατεύσει από την ανάπτυξη καρκίνου. Έχει διαπιστωθεί ανάπτυξη καρκίνου σε θέσεις χρόνιου τραυματισμού από σπασμένα δόντια, γέφυρες και οδοντοστοιχίες.

Υπάρχει πρόληψη για τον καρκίνο του στόματος; Ποια είναι;

Η αποφυγή, κυρίως, του καπνίσματος, η κατάχρηση οινοπνευματωδών ποτών και η διατήρηση καθαρού και υγιούς στόματος.

Πως αντιμετωπίζεται ο καρκίνος του στόματος;

(α) με χειρουργική αφαίρεση

(β) με ακτινοθεραπεία

(γ) χημειοθεραπεία

Ποια η προετοιμασία του στόματος πριν τη θεραπεία;

Πριν τη θεραπεία, όπως συστήνεται και από διεθνείς οργανισμούς, αξιολογείται η στοματική κοιλότητα και αντιμετωπίζονται, στα πλαίσια της σταθεροποίησης του στόματος, τα δόντια που έχουν προβλήματα ή αναμένεται να παρουσιάσουν πρόβλημα μετά τη θεραπεία.

Δίνονται ειδικές οδηγίες και εκπαιδεύεται ο ασθενής στην διατήρηση του στόματος «καθαρού και υγρού». Αποφεύγονται στοματικά διαλύματα που περιέχουν οινόπνευμα. Λεπτομερείς οδηγίες μπορείτε να βρείτε σε διάφορες ιστοσελίδες, όπως του National Cancer Institute, Complications of Head & Neck Radiotherapy, patient version.

Η παρακολούθηση της στόματος θα βοηθήσει στην έγκαιρη αντιμετώπιση λοιμώξεων, όπως μυκητίασης και έρπητα, που μπορεί να επιπλέξουν τις «πληγές» (βλεννογονίτιδα), που μπορεί να αναπτυχθεί κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Ο ασθενής ενισχύεται στη διατήρηση της στοματικής υγιεινής.

Πόσο σημαντική είναι η υγιεινή του στόματος μετά τη θεραπεία;

Η παρακολούθηση και η φροντίδα του στόματος μετά τη θεραπεία είναι εξαιρετικά σημαντική.
Προστατεύεται το στόμα από την επίπτωση της ξηροστομίας, αξιολογείται έγκαιρα η τυχόν ανάπτυξη λοίμωξης, τερηδόνας ή άλλων προβλημάτων.

Πως αντιμετωπίζονται οι στοματίτιδες σε ογκολογικούς ασθενείς;

Με την κατάλληλη διάγνωση και στοχευμένη/αιτιολογική θεραπευτική αντιμετώπιση. Το στόμα είναι σημαντικό να διατηρείται καθαρό και υγρό, με τη χρήση ουδέτερων στοματικών διαλυμάτων, όπως το χαμομήλι.

α) υπάρχει τρόπος αντιμετώπισης της τοξικότητας της ακτινοθεραπείας στη στοματική κοιλότητα έστω και σε πειραματικό επίπεδο;

Μελετώνται διάφορα φάρμακα, αλλά ακόμη δεν έχει βρεθεί κάτι που να βοηθάει αποτελεσματικά.

β) μπορεί μια απλή στοματίτιδα να εξελιχθεί σε καρκίνο;

Όχι.

Γιατί οι ογκολογικοί ασθενείς δεν μπορούν να κάνουν εκτεταμένες οδοντικές αποκαταστάσεις;

Διότι ο βλεννογόνος του στόματος, οι σιαλογόνοι αδένες και τα οστά των γνάθων έχουν υποστεί την τοξική επίπτωση της ακτινοβολίας. Η ξηροστομία δεν βοηθάει στην ανοχή των οδοντοστοιχιών, ενώ η πτωχή αγγείωση των γνάθων δυσκολεύει την επούλωση, σε περίπτωση εξαγωγής δοντιού. Αν όμως το δόντι έχει «φλεγμονή» πρέπει να εξαχθεί και να υποστηριχθεί η επούλωση του μετεξακτικού φατνίου.

α) γιατί ελαχιστοποιείται η ποιότητα και ο χρόνος ζωής των δοντιών μετά την ακτινοβολία;

Διότι η ξηροστομία, από την τοξική επίπτωση της ακτινοβολίας στους σιαλογόνους αδένες, αφήνει τα δόντια χωρίς προστασία. Μην ξεχνάμε ότι «το σάλιο είναι το μπάνιο των δοντιών».

β) τι θα πρέπει να γνωρίζει ο ασθενής πριν υποβληθεί σε θεραπεία;

Ο ασθενής θα ενημερωθεί κατάλληλα για τις πιθανές επιπλοκές, θα αξιολογηθεί η στοματική κοιλότητα, με στόχο της σταθεροποίηση της κατάστασης του στόματος και θα λάβει τις απαραίτητες οδηγίες.

Τι είναι η οστεοακτινονέκρωση;

Είναι η νέκρωση του οστού των γνάθων. Συνδέεται με τον τραυματισμό ή τις εξαγωγές δοντιών και την αδυναμία επούλωσης των γνάθων, μετά την ολοκλήρωση της ακτινοθεραπείας.

α) πόσο συχνή είναι σε ογκολογικούς ασθενείς;

Ο κίνδυνος εμφάνισης της οστεοακτινονέκρωσης είναι μικρός, συνήθως κοντά στο 5%. Αυξάνεται, όμως, όταν αυξάνεται η συνολική δόση της ακτινοβολίας.

Ποιος ο ρόλος του στοματολόγου πριν και κατά τη διαδικασία θεραπείας και ίασης;

Ο στοματολόγος θα αξιολογήσει, θα διαγνώσει και θα αντιμετωπίσει τις διάφορες επιπλοκές, που θα εμφανιστούν στο στόμα, θα συμβουλεύσει, θα εκπαιδεύσει και θα ενισχύει τον ασθενή στην διατήρηση της στοματικής του υγιεινής.
Έχει δειχθεί, με πολλές μελέτες, ότι η υποστηρικτική φροντίδα του στόματος βελτιώνει την ποιότητα ζωής και έχει ευεργετική επίδραση στην επιτυχία της ογκολογικής θεραπείας.

Σε τι επίπεδο βρίσκεται ή έρευνα για τον καρκίνο του στόματος τόσο διεθνώς, όσο και στην Ελλάδα;

Σε καλό επίπεδο. Είναι, όμως, ακόμη πρόβλημα η μη έγκαιρη προσέλευση του ασθενούς και η μη έγκαιρη διάγνωση.

Ποιο είναι το επίπεδο κατάρτισης τόσο των οδοντιάτρων, όσο και των στοματολόγων σχετικά με τον καρκίνο του στόματος;

Ο οδοντίατρος είναι ο καλύτερα εκπαιδευμένος κλινικός στην αναγνώριση και διάγνωση βλαβών του βλεννογόνου του στόματος και του καρκίνου.

Τι θα συμβουλεύατε σχετικά με τον καρκίνο του στόματος:

α) έναν υγιή: αποφυγή καπνίσματος, καλή στοματική υγιεινή, τακτικός έλεγχος στον οδοντίατρο.

β) έναν ασθενή: αποφυγή καπνίσματος, καλή στοματική υγιεινή, κατάλληλη φροντίδα τυχόν επιπλοκών, μετά τη θεραπεία, τακτικός έλεγχος του στόματος.

Πηγή lifetone.gr